Di tích Nha Công an Trung Ương

    Từ năm 2000, di tích Nha Công an Trung ương được Bộ Công an quan tâm đầu tư, tu bổ và xây dựng mới, mở rộng diện tích trên 30 ha với 10 điểm di tích được tôn tạo, phục dựng, đưa vào phục vụ tham quan. Điểm nhấn của Khu di tích là quần thể tượng đài "Vì an ninh Tổ quốc", được làm bằng đá granite nguyên khối lớn, cao 21,6m, đường kính 4,5m, trọng lượng 420 tấn, có diện tích gần 3.000m², mang hình tượng người chiến sĩ tay nâng cao chim bồ câu thể hiện khát vọng hoà bình của dân tộc Việt Nam…Ngoài ra, Khu bảo tàng Công an nhân dân lưu giữ trên 2.000 hiện vật, là một kho tư liệu vô giá của lực lượng Công an nhân dân qua các thời kỳ.

Đoàn đại biểu thăm di tích Nha Công An Minh Thanh

    Tháng 4/1947, Nha Công an Trung ương chuyển từ Phú Thọ đến thôn Đồng Đon, xã Minh Thanh, huyện Sơn Dương ở, làm việc gần khu vực căn cứ địa Tân Trào, đây là địa điểm cơ quan ở đầu tiên và lâu nhất trong thời kỳ chống thực dân Pháp xâm lược. Khi mới chuyển đến bộ cán bộ, nhân viên của Nha ở nhờ nhà dân trong thôn.

    Thời gian sau, cơ quan chuyển đến ở, làm việc tại các lán trại được dựng bằng vật liệu: gỗ, tre, nứa, lá cọ… khai thác tại địa phương. Khu lán, trại được dựng ở hai quả đồi rộng, cây cối rậm rạp gần cánh đồng xóm Lũng Cò, phía bên kia suối Lê, (sau được gọi tắt là đồi A và đồ B).

    Để đảm bảo bí mật, Nha Công an Trung ương có tên gọi bí mật là “nhà ông cả Nhã”. Đồng chí Lê Giản làm Giám đốc, Chánh văn phòng là đồng chí Đào Văn Bảo. Tổ chức của Nha Công an bao gồm các bộ phận: Ty Chính trị; Tình báo; Tuyên huấn; Trật tự – Tư pháp, bộ phận điện đài, thông tin, làm ảnh căn cước, Nhà in nội san Rèn luyện và khu hậu cần (gồm nhà bếp, nhà ăn, nhà kho, nhà xay lúa…) số cán bộ nhân viên của Nha lúc này có khoảng 100 người.

    Thôn Đồng Đon, xã Minh Thanh là địa điểm chứng kiến những bước trưởng thành của lực lượng công an.

    Ngày 21/2/1948, tại đây nội san “Rèn luyện” của Nha Công an Trung ương ra số đầu tiên, phát hành 14 bản, ra hàng tháng, sau đó phát triển tới 320 bản. Nội san do đồng chí Lê Giản làm chủ nhiệm, với nội dung: “Rèn luyện cho công an các cấp trong toàn quốc một tinh thần lạc quan, đoàn kết, tương thân, tương ái, dẻo dai bền bỉ và dân chủ, rèn luyện cho mỗi chiến sỹ Công an Việt Nam một bản lĩnh cao cường, một tinh thần kỷ luật sắt đá, một tinh thần chiến đấu bền bỉ"… Tháng 10/1950, nội san trở thành một trong các tài liệu nghiên cứu học tập và tranh đấu của Nha Công an Trung ương. (Nội san Rèn luyện là tiền thân của Báo Công an nhân dân ngày nay).

    Tháng 9/1949, tại Đồng Đon, Nha công an Trung ương đã tổ chức Hội nghị điều tra toàn quốc lần thứ nhất. Hội nghị tập trung thảo luận hai vấn đề lớn là: Tổ chức bộ máy làm việc; kinh nghiệm điều tra nghiên cứu tình hình.

    Cuối năm 1949, Nha Công an Trung ương thành lập Đại đội vũ trang chiến đấu có tên gọi là “Đại đội độc lập” hay còn gọi là “Đại đội Hoàng Hữu Nam” - “Đại đội 123”. Đại đội được thành lập để phối hợp với các đơn vị vệ quốc đoàn bảo vệ cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ tại an toàn khu Việt Bắc. Đại đội có khoảng 80 người chia làm 4 tiểu đội đóng tại xã Quang Trung (nay là xã Minh Thanh – Sơn Dương). Chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Nha Công an Trung ương, do đồng chí Phan Châu làm đại đội trưởng. Cán bộ, chiến sỹ của Đại đội cũng được cử đi bảo vệ Bác Hồ trong những lần Bác đi dự Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II tại Chiêm Hoá, thăm đồng chí Xu - Phanuvông và chính phủ kháng chiến Lào ở Mỹ Bằng (Yên Sơn).

    Năm 1950, cùng quân dân cả nước bước sang giai đoạn tổng phản công, ngày 8 - 15/1/1950 Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ V đã được tổ chức tại Đồng Đon, xã Minh Thanh. Để chuẩn bị cho Hội nghị, cán bộ của Nha đã xây dựng hội truờng lớn để làm nơi họp, đồng thời cũng xây dựng thêm nhà cửa, lán trại làm nơi ăn nghỉ cho hàng trăm đại biểu về dự hội nghị. Đây là Hội nghị tổng kết đầu tiên có sự tham gia của đại biểu Sở Công an Nam Bộ do đồng chí Phạm Hùng làm trưởng đoàn. Hội nghị các đại biểu nghe và thảo luận các đề án xây dựng lực lượng, phát triển chuyên môn như: “Đề án Công an nhân dân Việt Nam”, “Đề án Công tác phản gián”, “Đề án Công tác huấn luyện”, “Đề án Công tác trật tự”… các đề án này chính là cơ sở đặt nền móng về lý luận nghiệp vụ công tác công an. Nhân dịp này, ngày 15/1/1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho Hội nghị, góp ý kiến về công tác xây dựng bộ máy Công an nhân dân, cách tổ chức công an, về lề lối làm việc và quan hệ với nhân dân. Để động viên phong trào “Rèn cán, lập công”, người đã tặng tấm ảnh chân dung của người để làm giải thưởng thi đua cho những đơn vị lập được nhiều thành tích suất sắc nhất. (Công an tỉnh Thừa Thiên đã vinh dự được nhận phần thưởng này). Trong thư Người cũng nhắc nhở lực lượng Công an nhân dân phải cố gắng thực hiện kỳ được 4 điểm: “Xây dựng bộ máy Công an nhân dân, tức là công an phải có tinh thần phục vụ nhân dân, là bạn dân đồng thời phải dựa vào các đoàn thể mà giáo dục nhân dân trong công việc phòng gian và trừ gian để nhân dân thiết thực giúp đỡ công an".

Nha Công An Minh Thanh

    Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ V còn được nghe đồng chí Lê Văn Hiến Bộ trưởng Bộ Tài chính nói chuyện về chiến tranh kinh tế giữa ta và địch, mưu mô của địch dùng lực lượng quân địch phá ta về kinh tế. Đồng chí nhắc nhở lực lượng công an đặc biệt chú ý phá cơ sở in tiền Việt Nam giả, theo dõi và trừng trị bọn tay sai của địch đang hoạt động lén lút trong hậu phương của ta.

    Cuối tháng 5/1950, tại Đồng Đon diễn ra lễ sáp nhập một bộ phận tình báo quân đội vào Nha Công an và Thành lập Ty Tình báo do đồng chí Trần Hiệu làm Trưởng ty theo quyết định số 08- QĐ/TW của Ban Thường vụ Trung ương Đảng. Để đảm bảo bí mật buổi lễ này được gọi là “Đám cưới của anh cả Nhã và cô Tý béo”, lễ sáp nhập được tổ chức ở cánh đồng Lũng Cò do đồng chí Trần Duy Hưng đại diện Bộ Nội vụ, đồng chí Lê Giản và cán bộ nhân viên công an, đồng chí Trần Hiệu và cán bộ chiến sỹ tình báo quân đội. Từ đây Ty Tình báo chính thức trở thành một bộ phận của Nha Công an Trung ương.

    Đến tháng 9/1950, để đảm bảo nguyên tắc bí mật an toàn Nha Công an Trung ương đã chuyển đến địa điểm mới tại xã Yên Nguyên, xã Tân Thịnh, huyện Chiêm Hoá, tỉnh Tuyên Quang.

    Những năm tháng ở, làm việc tại Đồng Đon, cán bộ và nhân viên Nha Công an Trung ương bằng những chiến công thầm lặng của mình đã góp phần không nhỏ vào thắng lợi vẻ vang của cuộc trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Cùng quân dân cả nước vượt mọi khó khăn, gian khổ giành độc lập tự do cho dân tộc.

    Cùng với các khu di tích lịch sử CAND như “Ban An ninh Trung ương Cục miền Nam”, “An ninh khu V”, “An ninh khu IX” và khu di tích “Hòn Đá Bạc”, Khu Di tích lịch sử Nha Công an Trung ương thực sự đã trở thành một “địa chỉ đỏ” không chỉ đối với các thế hệ cán bộ, chiến sỹ Công an mà còn cả với nhân dân trong cả nước, khi tổ chức những cuộc hành hương “Về nguồn” - về với Tân Trào, Thủ đô kháng chiến”.

Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang